ANN AN CLÒ...

Dè cho connspaideach a tha a' Ghàidhlig?

Sgrìobh fear naidheachd rudeigin ann am pàipear-naidheachd Dhùn Èideann an là eile mu chànan mo ghaoil 's mo chridhe.

Chleachd am fear-naidheachd facal neo dhà gun do nochd gun robh e gu math aineolach a thaobh a' chànain -- ma dh'fhaoidte dìreach mar mòran dhaoin' eile.

Co-dhiù, a rèir na h-aithrise sa phàipear-naidheachd Disathairne sa chaidh, bha a’ Ghàidhlig na cànan marbh ‘s mar sin dheth cha robh i airidh air a bhith ga teagasg sna sgoiltean! Mo chreach!

Chuir mi romham a fhreagair. Agus rinn mi e. Mar sin dh'fhoillsich an Edinburgh Evening News an-diugh fhèin an litir a chuir mi thuca. Ma tha ùidh agad ga leughadh, brùth ann a sheo agus rach sìos gu Gaelic is 'modern language' too.

Chan eil agam mar Ghàidheal gabhail ri beachdan ceàrr, gu sònraichte sna meadhanan, mu dheidhinn mo chànan gun ghuth ràdh!

Nach eil inbhe oifigeil a tha ann aig a’ Ghàidhlig a-nis? Gun teagamh bidh daoine a' fàs cleachdte ris aig a' cheann thall...

DEARG RÙISGTE ...

Leis gu bheil am foghar oirnn a-rithist 's mar sin gu bheil na làithean, 's gu h-àraidh na h-oidhcheannan, a bhith air fàs nas fionnaire anns na ceàrnaidhean seo, cha bhitheadh e na smuain mhath idir a bhith dearg rùisgte.

‘S mar a tha na duilleagan beag air bheag a' tionndadh gu òr sa chraoibh fo chomhair an dorais air beulaibh an taighe, tha e a' toirt gu mo chuimhne làithean a tha fad air falbh a-nis.

Sa Ghiblean 1999, bha mi air saor-làithean airson seachdain ann an ceann a deas Fhlorida sna Stàitean Aonaichte. A chiad turas riamh a bha mi ann an shin. Bha an aimsir uabhasach fhèin teth ‘s bruthainneach. Dè cho teth ‘s bruthainneach? Bha fiù ‘s na busaichean ionadail uidheamaichte le ... siostam-fhuarachaidh! Smaoinich!

As dèidh là neo dhà, chuir mi romham dhol gu tràigh eile seach fuireach air tè an taigh-òsta ann an Sunny Iles, àiteigin eadar Fort Lauderdale 's Miami Beach. Mar sin fhuair mi mi fhìn air tràigh ris an canar Haulover Beach, àiteigin eadar Sunny Isles ‘s Miami Beach.

Ach b' e tràigh le diofar a bha ann. Tràigh far a dh’fhaodadh tu na gathan na grèine mhealtainn le neo gun deise-shnàmha. Cha mhòr nach robh a h-uile duine gun deise-shnàmha!

Bha a h-uile seòrsa de dhaoine air tràigh Haulover Beach: boireann 's fireann, òg 's sean, reamhar 's caol msaa. Ach faisg air a h-uile mac 's nic màthar dhiubh gam blianadh dearg rùisgte. Ach cha robh sin gu diofar -- cho fad ‘s a bhitheadh iad ola-grèine mhath chleachdadh ... anns a h-uile àite!

Là no dhà eile as dèidh sin, chuir mi romham dhol gu South Beach, àite a tha san fhasan ‘s air leth cool ann am Miami Beach. Dh’fhaodadh tu, a rèir coltais, daoine iomraiteach fhaicinn neo co-dhiù na taighean aca.

Tha cuimhne agam fhathast aig an taigh mòr mòr ud ‘s e a' coimhead cho beag beag leis gu robh e cho fada fada bhon t-sràid. Air taobh eile dhen gheata bha rathad prìobhaideach 's air gach taobh dheth sreath de chraobhan-phailm àrda a’ tulgadh gu socair a' dol gu taigh aig ... Madonna.

Ged a chunnaic mi taighean mòra eile le daoine iomraiteach eile, cha robh sgeul air duine beò annta. Ach nuair a bha mi air Ocean Drive, sràid ainmeil a ruitheas tarsaing bhon chuan ann an South Beach, pìos beag seachad air an taigh a bha a’ buntainn ri Donatella Versace, cò a bha ann ach seinneadair à Puerto Rico a bha a’ dèanamh ainm dha fhèin aig an àm. Seadh. Bha sgioba telebhisean ionadail agallamh chlàradh le Ricky Martin fhèin air staidhre thaigh-òsta bhig. Smèid e fiù dham ionnsaidh!

Là eile, choisich mi dhan taigh-bìdh faisg air an taigh-òsta agam ann an Sunny Isles. Cha robh càil a bha às an àbhaist ann ach dealbh le Céline Dion. Thuirt cuideigin dhomh gum b’ àbhaist dhi a’ dol ann.

A-muigh fon ghrèin ‘s ri taobh na mara, le mìltean de thràighean gainmhich, chaidh agam air an oifis dripeil ‘s fuaim nam fònaichean na broinn dhìochuimhneachadh.

Ged cha do mhair na saor-làithean sin ach seachdain, tha mi fhathast gam cuimhneachadh! Tha fuaim na mara fhathast nam chluasan! ‘S math dh’fhaodte gum bi seo beagan shòlais thoirt dhomh-sa mar a tha an aimsir a’ fàs nas fionnaire ann a sheo.

À' DÈANAMH CIÙIL ...

Rudeigin ùr. Air neo cuideigin ùr. Ùr dhomhsa, co-dhiù. Tha mi air a bhith èisteachd ri clàr air a bheil dà phìos ciùil le Germaine Tailleferre. Cò i? B' e sgrìobhaiche ciùil às an Fhraing a bha innte.

Nuair a bha i an sàs ann an saoghal ceòl clasaigeach, cha robh mòran bhoireannach eile ann idir. (Rugadh i sa 1892 's chaochail i sa 1983.) Ach tha mi a-cheana gu math dèidheil air Arabesque, pìos air leth a chaidh a sgrìobhadh airson clàirneid 's piàno.

‘S e pìos gu math goirid a tha ann ach uabhasach tarraingeach. A chiad triop a chuala mi e, ghlac e m' inntinn sa bhad.

Tha rudeigin àraidh ceòlmhor anns a' phìos seo a tha a’ còrdadh rium. Mar sin tha e faireachdainnean sònrichte domhainn dhùsgadh annam air adhbhar air choirigein. Tha Arabesque ciùin: cho taitneach ri là grianach an t-samhraidh. Bidh thu aig fois nuair a bhitheas tu èisteachd ris am pìos seo, ‘s às dèidh làimh cuideachd...

Nach buidhe mi: bha mi airson ciùil le Aaron Copland èisteachd ‘s, le tuiteam, thachair mi ri clàr air an robh pìos le Copland ach tòrr eile a bharrachd --- bha an seud prìseil sin le Germaine Tailleferre nam measg...

Seo an clàr:

Copland - Sonata for Clarinet and Piano

and Clarinet Music by 'Les Six'.

Chuir Clarinet Classics a-mach e sa 2004. Bha fiù 's an Sunday Times ag ràdh mu dheidhinn: 'Most sheerly seductive record of the year.' Smaoinich!

A' DÈANAMH FIUGHAIR ...

Nuair a bha a h-uile mac màthar ball-aodaich agam anns an inneal-nighe na launderette feasgar Disathairne ( ‘s e sin ri ràdh a' bhòn-dè) chaidh mi dhan bhùth-tì faisg air làimh.

Tì: cha bhithinn beò as a h-aonais! Agus leis nach robh mòran thì uaine air fhàgail, bha agam ri dhol dhan bhùth! Mar bu dual bha caochladh tì ann. Roghnaich mi dà shèorsa eadar-dhealaichte: fear às Sìona ‘s fear eile às Iapan. Dè an dìofar eatarra? Anns a chumantas faodar a ràdh gu bheil blas feòir air tì às Sìona ‘s blas na mara air tì às Iapan.

(Chan eil mi eòlach air tì dhubh sam bith a tha às Iapan, ged a tha pailteas dhiubh às Sìona.)

Gu dearbh bha mi a' dèanamh fiughair ri blasadh air an tì ùr. Ach bha agam ri dhol air ais dhan launderette gus an nigheadaireachd a chur san tiormadair ‘s, às dèidh sin, a h-uile rud phasgadh ‘s msaa.

Ach thàinig an t-àm gu dearbh nuair a bha mi air ais dhachaidh ‘s air mo shocair, às dèidh an t-suipreach. Thòisich mi le tì Iapanach (sencha, air a bheil tenryu) ‘s chòrd e rium glan. Chan eil am blas ‘na mara’ ro mhòr ge-tà.

Ach chan eil an darna tì (an tè às Sìona) a’ còrdadh rium idir air sàilleabh ganntachd de bhlas oirre. Bha e gu ìre mhath neo-bhlasta ged a chaidh i tarraing airson greis mhath. Uill...

Ach air ais dhan phoite-tì a-nis... Feumaidh mi pìos beag eile dhen mhath an t-saoghail mealtainn!

A' DÈANAMH FEAD ...

Thill mi dhachaigh a-nochd 's mi cho sunndach! Dìreach airson 's gun robh mi a' feadalaich phuirt leam fhìn 's mi a' coiseachd sna sràidean. Puirt nam Beatles a bha ruith nam cheann às dèidh dhomh a bhith air èisteachd ri ceòl ... nam Beatles.

(An urrain dhomh ràdh a-nis gun do fhuair mi 'port a rèir mo choise', mar a bhitheas an seanfhacal a' dol???!!!!)

Ach sann ann an dòigh gu tur eadar-dhealaichte gu dearbh gun robh na puirt sin: bhon chlàr air a bheil Beatles Go Baroque. 'S e sin ri ràdh gun robh na puirt h-uile (20 dhiubh) air a chluich le orcastra bhig mar gun deigheadh iad sgrìobhadh mar phìosan ciùil clasaigeach an toiseach ach le buaidh bho Vivaldi, Haendel neo fiù 's Bach!

Abair an diofar a tha ann! Agus cothrom na puirt h-aosta (!?) sin le cluasan ùra chluinntinn. Dìreach sgoinneil! Dìreach! Mar sin bhithinn toilichte gu leòr an CD sin mholadh: CD a thoirt Naxos a-mach. Cheannaich mi e an t-seachdain seo chaidh dha mo mhàthair ('s i cho dèidheil air na Beatles) air an robh mi a' chèilidh a-nochd...